Tussen Berg en Born is 4 kilometer van het Julianakanaal verdiept en verbreed door Van den Herik Sliedrecht in opdracht van Rijkswaterstaat. Dit uitdagende project is het laatste onderdeel van het in 2002 vastgestelde Tracébesluit Zandmaas/Maasroute.
Het Julianakanaal is een belangrijk onderdeel van de logistieke route naar havens in België, Nederland en Duitsland en wordt hierdoor geschikt voor grotere schepen. Door de verruiming wordt het kanaal namelijk opgewaardeerd van vaarwegklasse Va naar klasse Vb (tweebaksduwvaart). Vanuit ARA Adviesburo zijn wij met het team Ecologie betrokken bij dit project en voeren wij de ecologische begeleiding uit.
Project
Verruiming traject Berg-Born in het Julianakanaal
Aannemer
Van den Herik Sliedrecht
Opdrachtgever
Rijkswaterstaat PPO
Looptijd
Oktober 2020 t/m juli 2025
Het Julianakanaal begint ten noorden van Maastricht als aftakking van de Maas en loopt tot Maasbracht. In Maasbracht stroomt het water terug de Maas in. Het kanaal is in 1935 geopend en vormt is van belang voor scheepvaartverkeer tussen Nederland, Duitsland en België.
Voor de verruiming was het kanaal geschikt voor vaarwegklasse Va-schepen. Door het kanaal te verdiepen en verbreden wordt ook tweebaksduwvaart (klasse Vb-schepen) mogelijk. Dat zijn schepen van 190 m lang, 11,4 m breed en met een maximale diepgang van 3,5 m.
Van den Herik Sliedrecht is voor de volgende werkzaamheden verantwoordelijk:
Tijdens eerdere verruimingswerkzaamheden op dit traject zijn in het verleden vernattingsproblemen van de omgeving ontstaan. Ook de uitvoering van deze werkzaamheden zorgden voor een uitdaging: in februari 2023 liep de bouwkuip waarin gewerkt werd vol. Gelukkig kon het personeel de bouwkuip op tijd verlaten en het materieel in veiligheid brengen.
Er werd snel geschakeld en een nieuw plan van aanpak bedacht: het kanaal droogleggen. Hierdoor werd de schaal van dit project flink vergroot. Tussen Berg en Sluis Born is het kanaal vanaf september 2024 volledig drooggelegd om de bouwkuip te verwijderen en de verruiming op een veilige manier te voltooien. Op het piekmoment van de werkzaamheden waren er maar liefst 120 machines en 200 medewerkers aan het werk in het kanaal. Er moest maar liefst 1,4 miljoen ton grond worden ontgraven! Sinds april 2025 is het kanaal weer opgesteld voor de scheepvaart. De uiteindelijke voltooiing van het project vindt naar verwachting in de zomer van 2025 plaats.
Vanuit ARA voeren wij de ecologische begeleiding voor Van den Herik Sliedrecht uit binnen dit project. Dit begon al in de voorbereidingsfase tijdens de tender. Om zorgvuldig te werken met betrekking tot beschermde soorten en gebieden, is er een ecologisch werkprotocol opgesteld op basis van eerdere onderzoeken, verkregen vergunningen en de Gedragscode Soortbescherming van Rijkswaterstaat. Dit werkprotocol wordt jaarlijks en bij wijzigingen van de werkwijze of locaties geactualiseerd.
Naast het kanaal ligt de Kingbeek welke ontstaat in een bronnenbos waar met name bijzondere planten- en macrofaunasoorten voorkomen, zoals zeldzame watermijten en kokerjuffers. De bronnen van deze beek worden gevoed met grondwater wat onder het kanaal door stroomt. Mogelijk werd het grondwater aangevuld met kanaalwater dat door de lekke kanaalbodem in het grondwater terecht kon komen.
Fluctuaties in de temperatuur, zuurtegraad en samenstelling van het grondwater kunnen grondwaterminnende planten, mossen en bijzondere macrofaunasoorten in de Kingbeek en het bronnenbos negatief beïnvloeden. Vanuit ARA zijn wij met andere partijen betrokken bij de monitoring van de Kingbeek en de aanwezige flora. Zo worden groeiplaatsen van grondwaterminnende planten in het bronbos jaarlijks gemonitord. Ook wordt o.a. de temperatuur en geleidbaarheid van het water in de bronnen met speciaal hiervoor aangebrachte peilbuizen continu in de gaten gehouden.
Door de wijziging van de werkwijze in 2023 moest er meer ecologisch onderzoek plaatsvinden en moesten effecten opnieuw beoordeeld worden. ARA heeft onderzocht of het kanaal kon dienen als vliegroute voor vleermuizen en de dijken mogelijk als belangrijk leefgebied van de hazelworm, bever en van beschermde flora konden dienen. Naar deze soorten en naar de grote gele kwikstaart hebben wij in 2023 nader onderzoek uitgevoerd.
Tijdens dit langlopende project hebben wij verder nog de volgende werkzaamheden uitgevoerd:
Bent u benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen op het gebied van Ecologie? Kijk dan bij onze werkgebieden of neem contact met ons op. Wij zijn u graag van dienst.
